جولان  معلولیت  در جنوب کرمان

آمار بالای معلولیت و خانواده‌های چندمعلولی در روستاهای کپرنشین جنوب کرمان واقعیتی تلخ در زندگی محرومانی است که در انتظار آینده بهتر زندگی می‌کنند. 

به گزارش مهر، جنوب کرمان این روزها با اجرای الگوهای اقتصاد مقاومتی در حال جهش از فقر به سوی زندگی بهتر است، اما هنوز هم روستاهایی دورافتاده وجود دارند که زندگی در آن‌ها فرسنگ‌ها با زندگی در شهرهای بزرگ فاصله دارد، در میان خانه‌های کپری و گاه خشت و گلی فقر در این روستاها همچنان جولان می‌دهد. 

هرچند در نگاه اول برای کسانی که از شهر به روستاهای قلعه‌گنج می‌آیند کپرها عجیب‌ترین داشته‌های این بخش جنوب کرمان هستند، در درون این کپرها مشکلاتی بیشتر از جنس مصالح خانه‌هایشان وجود دارد. 

وجود هزاران معلول در جنوب کرمان نکته جالب توجهی است که توجه پزشکان و کنشگران اجتماعی را به خود معطوف کرده است؛ از جمله این روستاها می‌توان به اسلام‌آباد و خرمشهر اشاره کرد، روستاهایی که هرچند جمعیت اندکی را در خود جای داده‌اند، گاه در هر خانه 3 معلول وجود دارد. 


شرایط سخت اهالی خرمشهر

خرمشهر علی‌رغم اسمش، اثری از خرمی ندارد؛ کمترین برخورداری از امکانات بهداشتی، آموزشی و روستایی در این روستا وجود دارد، راه دسترسی صعب‌العبور خانه‌های کپری، نبود اشتغال و فقر بر این روستا سایه انداخته است. 
کوچه‌ها و جاده منتهی به این روستا خاکی است و خانه‌های کپری و خشت و گلی جزئی لاینفک از این روستاست، چیزی که در این روستای کوچک به چشم می‌خورد وجود ۱۳ معلول است که با وجود مشکلات جسمی، گوشه‌نشین نشده‌اند و در گوشه و کنار روستا دیده می‌شوند. آن‌ها نمی‌توانند روی پاهای خود راه بروند، اما دمپایی‌ها را به دستانشان می‌کنند تا با کمک دست‌هایشان تردد کنند. 

بیشتر ساکنان این روستا یک فامیل دارند و نکته قابل تأمل این‌که ازدواج آن‌ها نیز بین خانواده‌هایی که در روستا هستند انجام می‌شود. آن‌ها بیشتر پسرعمو و دخترعمو، پسرخاله و دخترخاله‌اند و همه ساکنان این روستا به قول خودشان هم‌خون هستند. 


مستمری بهزیستی

یکی از ساکنان روستا می‌گوید: بیشتر مردان این ده بیکار هستند و محل اصلی درآمد مردم نیز اگر شناسنامه داشته باشند یارانه‌هایی است که به حسابشان ریخته می‌شود. 

 «علی» می‌افزاید: خشکسالی مزارع و باغ‌ها را نابود کرده است و امکانات مناسب بهداشتی و درمانی نیز وجود ندارد. برای درمان ۱۳ معلولی که در روستا وجود دارند پیگیری‌های اندکی شده است. برخی موارد گروه‌های جهادی، درمان آن‌ها را پیگیری می‌کنند. بیشتر آن‌ها مستمری بهزیستی را دریافت می‌کنند، اما این مستمری بسیار اندک است. 

این ساکن روستای خرمشهر می‌گوید: مشکل ما این است که هیچ راهی برای کسب درآمد نداریم و مردم هم آن‌قدر فقیر هستند که حتی برای یک بار هم به شهر قلعه‌گنج نرفته‌اند، چه برسد به جیرفت یا کرمان. به همین دلیل هم درمان معلولان را پیگیری نکرده‌ایم.  وی ادامه می‌دهد: بیشتر خانواده‌هایی که معلول دارند باید هزینه‌های زیادی را هم صرف دارو و درمان معلولان کنند؛ اما قیمت‌ها بالا رفته و باید درآمد اندک خانواده را هم صرف بهبود وضعیت زندگی معلولان کنند. با وجود این، مردم روستا سعی می‌کنند به هر وضعی شده به این خانواده‌ها کمک کنند. 


معلولیت در اسلام‌آباد و ده‌ها روستای دیگر 

این مشکل فقط در روستای خرمشهر نیست. در روستای اسلام‌آباد و ده‌ها روستای دیگر نیز می‌توان معلولان را مشاهده کرد، اما نوع معلولیت در این روستا نسبت به خرمشهر فرق می‌کند. در اسلام‌آباد هم بیشتر خانواده‌ها با هم فامیل هستند و ازدواج‌ها در خانواده‌هاست، اما شباهت‌هایش با خرمشهر فقر و محرومیتی است که در روستاهای قلعه‌گنج وجود دارد. 

معلولیت ذهنی در برخی خانواده‌ها دیده می‌شود و اگر پرس‌و‌جو کنید پدر و مادر این معلولان هم بیشتر فامیل نزدیک هستند. 

«محمد» یکی از ساکنان روستاست که می‌گوید: سن ازدواج در روستا پایین است و بچه‌ها وقتی به سن تکلیف می‌رسند با هم ازدواج می‌کنند و طبق سنت و رسم و رسوم ازدواج‌ها در بین خانواده‌ها انجام می‌شود. 

این ساکن اسلام‌آباد می‌افزاید: این روزها برای این‌که بتوانند شناسنامه برای بچه بگیرند و یارانه را دریافت کنند، برخی ازدواج‌ها ثبت رسمی می‌شود، اما در گذشته با خواندن خطبه عقد توسط ریش‌سفیدان ازدواج‌ها انجام می‌شد و اساساً هیچ آزمایش ژنتیک هم قبل از ازدواج انجام نمی‌شد. 

هنوز هم هستند افرادی که با خواندن خطبه عقد توسط ریش‌سفیدان به خانه بخت می‌روند و نتیجه بی‌توجهی به آزمایش‌های ژنتیک وجود خانواده‌هایی است که گاه 3 تا 5 معلول دارند. معلولیت در برخی روستاها منتج به ناشنوایی شده و در برخی روستاها هم نابینایی شایع است. 
ازدواج‌های فامیلی، عدم دسترسی به مراکز بهداشتی، عدم آموزش بهداشتی به خانواده‌ها یا عدم تمایل خانواده‌ها به دریافت آموزش‌های بهداشتی دلایل اصلی وقوع چنین وضعیتی است. 


آگاهی جامعه نسبت به آزمایش قبل از ازدواج 

نماینده مردم کهنوج، منوجان، رودبار جنوب، قلعه‌گنج و فاریاب در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: مشکلی که باعث افزایش معلولیت‌ها در منطقه شده است عدم انجام آزمایش ژنتیکی قبل از ازدواج است. 

«احمد حمزه» می‌افزاید: در برخی روستاهای جنوب کرمان تعداد افرادی که معلولیت خاص دارند جالب توجه است؛ به طور مثال تعداد افراد‌ی که نابینا متولد می‌شوند، بالاست. 

وی ادامه می‌دهد: با همکاری دستگاه‌های مختلف سعی شده خدمات لازم به معلولان داده شود و مراکز بهزیستی نیز در جنوب کرمان توسعه یابد و زمینه انجام آزمایش ژنتیک نیز مهیا شود. 

وی می‌گوید: باید آگاهی‌های مردم را بالا ببریم، چون دلیل اصلی وجود تعداد بالای معلول در جنوب کرمان همین ازدواج‌های فامیلی و مشکلات ژنتیکی است. ساکنان روستاهای جنوب کرمان باید در زمینه انجام آزمایش‌های ژنتیک قبل از ازدواج توجیه شوند. 
حمزه می‌افزاید: در برخی روستاها شاهد هستیم تعداد معلولان یک خانواده خاص بالاست؛ مثلاً تعداد افرادی که نابینا هستند معنی‌دار شده است. 


محرومیت، مهم‌ترین دلیل بروز آسیب‌های مختلف 

یک فعال اجتماعی می‌گوید: بیشتر خانواده‌ها در یک خانه کپری زندگی می‌کنند و به شدت روی ازدواج‌های فامیلی تعصب دارند؛ به همین دلیل هم اختلالات ژنتیکی بالاست. 

«زهرا ابراهیمی» می‌افزاید: خانواده‌ها در روستاهای جنوب کرمان پرجمعیت هستند و تعداد بالای فرزندان یعنی فرصت بهتر برای کمک به یکدیگر و تمام اعضای این خانواده‌ها هم در یک خانه کوچک که فقط یک اتاق دارد زندگی می‌کنند. 

وی با اشاره به محرومیت در این مناطق می‌گوید: آب، آموزش، درمان و زیرساخت‌های موجود در این مناطق بسیار اندک است. 

ابراهیمی ادامه می‌دهد: در یک خانواده گاه چند معلول وجود دارد، اما با وجود این‌که پدر و مادر معلولیت‌ها را می‌بینند به امید داشتن فرزندی سالم مجدداً بچه‌دار می‌شوند و به همین دلیل تعداد خانوارهای چند معلولی در جنوب کرمان بالاست. 
وی می‌گوید: باید به مردم آموزش داده شود قبل از ازدواج باید آزمایش‌های لازم را انجام دهند و بنا به نتایج این آزمایش‌ها نیز در خصوص ازدواج‌ها تصمیم‌گیری کنند. 


تعداد معلولان

مدیر کل بهزیستی استان کرمان نیز می‌گوید: از مجموع جمعیت استان کرمان ۱۷۰ هزار معلول دارای پرونده در مراکز بهزیستی وجود دارد که خدمات لازم به آن‌ها داده می‌شود. 

 «عباس صادق‌زاده» می‌افزاید: تعداد معلولان در استان کرمان کمی از استاندارد موجود در سایر استان‌ها بیشتر است و به همین دلیل هم تمرکز ما برای خدمات‌دهی به معلولان بیشتر است و مراکز توانبخشی نیز گسترش یافته است. 


تمرکز بر پیشگیری از معلولیت

 مدیر کل بهزیستی استان کرمان در خصوص وضعیت معلولیت در جنوب کرمان می‌گوید: چند سال است تمرکز ویژه‌ای روی پیشگیری از معلولیت شده است؛ به طور مثال طرح‌های غربالگری، مشاوره‌های ژنتیکی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای خانواده‌ها با جدیت انجام می‌شود. 
«عباس صادق‌زاده» نیز ازدواج‌های خانوادگی و ژنتیکی را دلیل اصلی تولد فرزندان معلول می‌داند و می‌گوید: مراکز توانبخشی برای خدمات‌رسانی به افرادی که بعد از تولد دچار حادثه و معلولیت می‌شوند، راه‌اندازی شده و در دسترس مردم قرار گرفته است.